به گزارش دنیای بورس به نقل از دنیای اقتصاد، در این میان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی به‌عنوان یکی از ابزارهای کارآمد برای مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها، نقش پررنگی در توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ایفا کرده‌اند. با این حال، بررسی دقیق وضعیت کنونی و آینده این صندوق‌ها نشان می‌دهد که همزمان با فرصت‌های قابل‌توجه، تهدیدها و محدودیت‌هایی نیز در مسیر رشد آنها وجود دارد. برخی از مهم‌ترین فرصتهایی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران، بازار سرمایه و به‌صورت کلی برای اقتصاد کشور فراهم می‌آورند عبارتند از:
افزایش ضریب نفوذ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم: رشد آگاهی عمومی نسبت به مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، یکی از مهم‌ترین تحولات سال‌های اخیر بوده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران حقیقی که پیش‌تر به‌صورت مستقیم در بورس فعالیت می‌کردند و با نوسانات شدید بازار دچار زیان شدند، اکنون به سمت صندوق‌های سهامی با مدیریت حرفه‌ای حرکت کرده‌اند. این روند، فرصت طلایی برای تعمیق بازار سرمایه و افزایش پایداری آن ایجاد کرده است.
مدیریت حرفه‌ای و شفافیت عملکرد: یکی از مزیت‌های بنیادی صندوق‌های سهامی، برخورداری از تیم‌های تحلیل و مدیریت حرفه‌ای است که با استفاده از مدل‌های تحلیلی، داده‌های بنیادی و تکنیکال، تصمیم‌های سرمایه‌گذاری بهینه‌تری اتخاذ می‌کنند. همچنین، انتشار مستمر NAV، ترکیب دارایی‌ها و گزارش‌های عملکرد ماهانه سبب افزایش شفافیت و اعتماد عمومی شده است. تنوع در ساختار و استراتژی‌ها: در سال‌های اخیر، با ظهور انواع مختلفی از صندوق‌های سهامی از جمله صندوق‌های شاخصی، اهرمی و بخشی، فضای جدیدی برای سرمایه‌گذاران فراهم آمده‌است. این تنوع باعث شده تا افراد با سطوح متفاوتی از ریسک‌پذیری بتوانند گزینه متناسب با اهداف خود را بیابند.
نقش صندوق‌ها در ثبات بازار: صندوق‌های سهامی با حضور فعال در بازار و رفتار مبتنی بر تحلیل، به‌ویژه در دوره‌های نوسان شدید، می‌توانند نقش «بازارساز غیررسمی» ایفا کنند. آنها از طریق خرید و فروش منطقی، به کاهش رفتارهای هیجانی و تعدیل نوسانات قیمت کمک می‌کنند؛ عاملی که در بلندمدت به نفع کل بازار سرمایه است.
لازم است در زمان صحبت از فرصتهایی که صندوق‌های سهامی برای بازار و سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنند، تهدیدها و چالش‌های پیش‌روی صندوق‌های سهامی را نیز در نظر بگیریم. بی‌ثباتی در متغیرهای کلان مانند نرخ ارز، تورم و سیاست‌های بودجه‌ای دولت، مهم‌ترین تهدید برای عملکرد صندوق‌های سهامی هستند. در دوره‌هایی که سیاست‌های اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی می‌شوند، حتی صندوق‌های حرفه‌ای نیز با دشواری در مدیریت پرتفوی مواجه‌اند.
در همین زمینه یکی از چالش‌های ساختاری بازار سرمایه ایران، رقابت نابرابر بازار پول و بازار سرمایه است. در شرایطی که نرخ سود سپرده‌های بانکی به‌صورت رسمی یا غیررسمی افزایش پیدا می‌کند، بسیاری از سرمایه‌گذاران محافظه‌کار ترجیح می‌دهند از صندوق‌های سهامی خارج شوند و منابع خود را به سمت گزینه‌های با درآمد ثابت منتقل کنند. این رفتار جمعی، در زمان‌های رکود بازار سهام، منجر به خروج قابل‌توجه نقدینگی از صندوق‌ها می‌شود.
گرچه طی سال‌های اخیر نهادهای مالی و رسانه‌ها در ترویج سرمایه‌گذاری غیرمستقیم نقش موثری داشته‌اند، اما همچنان بخشی از جامعه نسبت به ماهیت و ریسک‌های صندوق‌های سهامی آگاهی کافی ندارند. نبود آموزش مالی گسترده می‌تواند در زمان‌های افت بازار، باعث رفتارهای هیجانی و خروج غیرمنطقی از صندوق‌ها شود.در مدیریت صندوق‌های سهامی، کمبود ابزارهای پوشش ریسک برای استفاده مدیران نیز از جمله چالش‌های مدیریت این صندوق‌هاست. درحالی‌که در بسیاری از کشورها، صندوق‌های سهامی از ابزارهای مشتقه مانند اختیار معامله و قراردادهای آتی برای مدیریت ریسک استفاده می‌کنند، در ایران این امکان هنوز به‌صورت گسترده و عملیاتی فراهم نشده‌است.
نبود این ابزارها، انعطاف‌پذیری مدیران سرمایه‌گذاری را کاهش داده و ریسک سیستماتیک صندوق‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین در بسیاری از مواقع مدیران ناچارند بر روی تعداد محدودی از سهام با نقدشوندگی بالا متمرکز شوند. این تمرکز بیش از حد می‌تواند منجر به کاهش تنوع پرتفوی و افزایش همبستگی عملکرد صندوق‌ها با شاخص کل بورس شود.
در این میان، بسیاری از صندوق‌های سهامی توانسته‌اند با ترکیب مدیریت حرفه‌ای، تحلیل داده‌محور و شفافیت عملکردی جایگاه ویژه‌ای در میان سرمایه‌گذاران پیدا کنند. تجربه صندوق‌های موفق بازار سرمایه، نشان‌دهنده این موضوع است که مدیریت علمی، بهره‌گیری از تیم تحلیلگری باتجربه، انضباط در استراتژی سرمایه‌گذاری و پایبندی به اصول مدیریت ریسک می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی بازگرداند.
در نهایت مبرهن است که صندوق‌های سهامی، به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی بازار سرمایه ایران، در مسیر بلوغ و گسترش قرار دارند. اگر نهادهای مالی و سیاستگذاران بتوانند از فرصت‌های فعلی در جهت ارتقای اعتماد عمومی و عمق‌بخشی به بازار استفاده کنند، صندوق‌های سهامی می‌توانند نقشی تعیین‌کننده در هدایت سرمایه‌های ملی به سمت رشد پایدار و مولد اقتصاد ایفا کنند.